تاثیر فناوری اطلاعات در آموزش وپرورش
استاد:
دکتر مهدی واحدی
ارائه دهنده:
مژگان شریفی-مرضیه تکلو
مهم ترین ارکان پیشرفت هر جامعه، آموزش و پرورش آن جامعه است
در آستانه قرن دانش و اطلاعات، هر نوع برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و در مجموع هر نوع فعالیت حیاتی معقول، بدون کاربرد اطلاعات (به روز) و سازماندهی اطلاعاتی بر مبنای فناوریهای جدید در امر اطلاع‌رسانی، امری به دور از واقعیت‌های جامعه جهانی یا به عبارت دیگر "دهکده جهانی " خواهد بود
عصرکنونی ، عصر اطلاعات نام دارد
عصری که زندگی بدون اطلاعات میسر نیست. دورانی که اطلاعات درهمه تار و پود زندگی بشر نمایان است و معیارهای پیشرفت و توسعه جوامع بشری توسط اطلاعات و میزان دستیابی به آن معین می گردد.
جهانی که در آن به سر می بریم عصر ارتباطات نامیده شده است
از ویژگی های آن توسعه شگفت آور فن آوری اطلاعات و ارتباطات و فراگیرشدن شبکه جهانی اطلاعاتی، جهت افزایش سرعت و کیفیت در ارائه خدمات با مطلوب می باشد. این فن آوری ابزار خلق و انتقال دانایی و تصویرگر اجتماع آرمانی برخوردار از دانش یعنی جامعه دانایی محور بر شمرده می شود. از این رو نقش این فن آوری نوین در حوزه آموزشی حداقل به اندازه تحولی است که اتومبیل در صنعت حمل و نقل بوجود آورده است.
فناوری جدید اطلاعات در نظام آموزش و پرورش
از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاٌ در کشور ما، به کار نگرفتن روش های تدریس نوین در آموزش است. به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش آموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمی دهند. یکی از دلائل آن عدم آشنایی معلمان با روش های نوین تدریس در همه زمینه هااست.
شناسایی الزامات ومقتضیات زندگی فردا:
از دیر باز انتظار از آموزش و پرورش آن بوده که انسان های فردا را تربیت کند و نسل امروز را برای زندگی در جامعه ی فردا آماده سازد. بنابراین ضرورت دارد برنامه ریزان و سیاست گذاران آموزشی، معلمان و مسوولان آموزش و پرورش، الزامات و مقتضیات زندگی فردا را بشناسند تا بتوانند دانش و بینش لازم را در کودکان و جوانان برای فعالیت در جامعه فردا پرورش دهند
قرن بیست و یکم، قرن دانایی است
اگر فرهنگ یاددهی- یادگیری در نظام آموزشی تحول نپذیرد نه تنها ورود فناوری اطلاعات به این نظام ، هیچ گونه تغییر و تحولی را ایجاد نخواهد کرد بلکه به تقویت سنت های محافظه کارانه ی آموزش خواهد انجامید زیرا این فناوری اطلاعات نیست که به تنهایی موجب تغییر می شود بلکه این انسان ها هستند که عامل اصلی تحول ، تلقی می گردند.
کاربرد فناوری در آموزش و پرورش
کاربرد فناوری در آموزش و پرورش باید به نحوی انجام گیرد که تعاملات انسانی مخدوش نگردد و تعلیم و تربیت صرفا" در قالب استفاده از پاره ای دستگاه ها و وسایل مکانیکی خلاصه نشود.
پدیده نوی فناوری اطلاعات
پدیده نوی فناوری اطلاعات و تأثیری که بر جنبه های گوناگون زندگی داشته به ظهور برخی تحولات بنیادی در روابط جوامع بشری منجر شده است. این پدیده با سرعتی چشمگیر خواسته های بشر را تحت تأثیر قرار داده و نیازهای جدیدی را به وجود آورده است
روش یادگیری الکترونیکی
یادگیری الکترونیکی زاییده چرخه تحولات سریع و رو به گسترش فناوریهای نو به مفهوم واقعی آن است. تاکنون تعاریف متفاوتی از یادگیری الکترونیکی ارائه شده است. یادگیری الکترونیکی به وسیله اینترنت صورت می‌گیرد، با جدیدترین اطلاعات همراه است و مجموعه‌ای از روشهای آموزشی را در برمی‌گیرد (آموزش‌های مجازی، همکاری دیجیتال، شبیه‌سازی)
آموزش الکترونیکی:
در برخی تعاریف آموزش الکترونیکی به سه دسته اصلی شامل: یادگیری شخصی، یادگیری جمعی و کلاسهای مجازی تقسیم شده است :
الف- یادگیری شخصی : در یادگیری شخصی، فرد رشته مورد علاقه خود را انتخاب و در اینترنت به جستجو و تحقیق در باره آن می‌پردازد.
ب- یادگیری جمعی: در یادگیری جمعی نیز سعی بر استفاده از ابزارهای مختلفی چون سالنهای تبادل نظر و گفتگوی اینترنتی است. دانشجویان به طور همزمان در اینترنت حضور یافته و در مورد موضوعات درسی و یا تمرینها و تحقیقات ارایه شده از طرف استاد به بحث و تبادل نظر می‌پردازند.
ج-کلاسهای مجازی: از کلاسهای مجازی به عنوان بهترین و موثرین شیوه آموزش الکترونیکی نام برده شده است. در این روش معلم و شاگرد تصویر یکدیگر را رویت و تبادل نظر می‌کنند.
فناوری اطلاعات این امکان را می دهد که هر خودش مطالب را یاد بگیرد .
تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی
یکی از ویژگیهای مهمی که پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات از آن برخوردار است ،اینست که باعث می‌شود ارتباط انسان با انسان ، همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقاء یابد . فناوری اطلاعات و ارتباطات به دلیل قدرت تحول‌پذیری و توانایی برقراری ارتباط پویا که می‌تواند با دانش‌آموزان داشته باشد ، از نقش مهمی در انتقال دانش برخوردار است
برنامهریز آموزشی برای ادغام فنآوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه‌ریزی درسی به سه نوع فعالیت می‌پردازد .
1 – فعالیتهای توسعهای :
- با همکاران درون مدرسه درباره راهبردها و منابعی که ICI را با فضای کلاس درس هماهنگ میکند، مشورت مینماید.
- از منابع و اطلاعات الکترونیکی به منظور برنامه‌ریزی جهت استفاده از ICI در کلاس درس کمک می‌گیرد و در رابطه با آن به پژوهش می‌پردازد.
- برای بهبود عملکرد معلمان در زمینه استفاده از استانداردهای بکارگیری ICI در کلاس درس، بازخوردهائی را ایجاد میکند.
- به منظور یکپارچه سازی (هماهنگ کردن) ICI با فعالیتهای درون کلاس برای رسیدن به خورجیهای علمی، برنامه‌ریزی میکند.
- از رویکردهای متنوعی (همچون حرفهای کردن همکاران) برای دسترسی به منابع ICI در سطح کلاس درس استفاده میکند.
- اثربخشی استفاده از ICI در واحدهای کار کلاسی را مورد ارزشیابی قرار میدهد.
- با نگرشی مثبت، اجازه میدهد که دانش‌آموزان، اطلاعات مربوط به نیازهایشان را جستجو کنند. (از طریق منابع ICI) و از ICI به صورتهای مختلف در واحدهای کار کلاسی استفاده میکند.
2 – فعالیتهای نوآورانه :
- گفتگوهای تخصصی را با همکارانش فراهم میکند تا از طریق راهاندازی اینگونه بحثهای مؤثر، گروه منسجمی را در مدرسه بوجود آورد.
- در کارگاههای آموزشی مربوط به کاربردهای ICI در برنامه درسی شرکت فعال دارد.
- نیازها را شناسایی کرده و براساس آنها منابع شبکه اینترنت را تعیین میکند و میزان برخورداری آنها از واحدهای کارکلاسی مناسب را ارزیابی میکند.
-راهبردهای مشارکت جویانه و متنوعی را برای ایجاد هماهنگی در بهره‌گیری از ICI بکار میبندد.
3 – فعالیتهای رهبری :
- کارگاههای آموزشی مربوط به ICI که در آنها موضوعاتی چون نیازهای یادگیری، برنامه‌ریزی درسی و مدیریت کلاس درس هم ردیف شدهاند را رهبری میکند.
- معلمان را در زمینه فعالیتهای تخصصی، هدایت میکند.
- بعنوان یک دوست منتقد که اقدام پژوهی را لازمه استفاده از ICI در مدرسه میداند، عمل میکند.
- ادراکات سطح بالائی از ICT را پرورش میدهد تا از این طریق، تفکر توسعه یافته و منظم به همراه ادبیاتی انتقادی مورد حمایت قرار گیرد.
تاثیرفناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه تعلیم و تربیت
اگر اساس تعلیم وتربیت انتقال دانش و آگاهی است و دانش نیز چیزی جز اطلاعات شناخته شده نمی‌باشد ، پس لازم است برای انتقال اطلاعات به مهارتهای مناسب برای این منظور توجه کرد . فناوری اطلاعات و ارتباطات در طی زمانی کوتاه ، توانسته است به یکی از اجزای اساسی تشکیل‌دهندة جوامع مدرن تبدیل شود بگونه‌ای که در بسیاری از کشورها به موازات خواندن ، نوشتن و حساب کردن ، درک فناوری اطلاعات و ارتباطات و تسلط بر مهارتها و مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان بخشی از هسته مرکزی آموزش و پرورش این جوامع مورد توجه قرار گرفته است
ویژگیهای برنامه درسی که با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته شده است :
پیش از آنکه به بررسی ویژگیهای یک برنامه درسی که با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته شده است ، پرداخته شود ، لازم به اشاره است که تحقق چنین برنامه‌ای بدون برنامه‌ریزی مناسب جهت توسعه مهارتها و بالندگی معلمان امکان‌پذیر نیست . به عبارت دیگر ، پیش شرط بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی اینست که ابتدا معلمان از فنون بهره‌گیری از چنین پدیده‌ای آگاهی یابند . در صورتی که این بسترسازی انجام نگیرد یا بطور ناقص انجام شود ، نمی‌توان امید داشت که ورود فناوریهای جدید بتواند موجب تحول در برنامه درسی و بطور کل فرایند آموزش شود . بلکه ممکن است صدماتی همچون ایجاد فاصله هر چه بیشتر میان معلمان و دانش‌آموزان را سبب شود
ابزارهای فناوری اطلاعات در امر آموزش
الف-اینترنت :
ب- وبلاگ:
ج- کتابخانه های مجازی:
د-کنفرانس رایانه ای و پست الکترونیکی:
ه-رادیو و تلویزیون:
نتیجه گیری :
یکی از ویژگی های عمده IT که لزوم گسترش آن را در آموزش و پرورش بیش از پیش آشکار می کند، « قدرت همه بینی » یا قدرت بینایی فراگیر آن است. طبیعی است که آموزش و پرورش هر کشوری، گام های اولیه را در آموزش نیروی انسانی بر خواهد داشت. اما آنچه در این آموزش ها مهم است، آگاهی از هدف آموزش و تصمیم گیریهای صحیح است. آگاهی از اهداف، خود نوعی اطلاع داشتن است و تصمیم گیری نیز خود مستلزم داشتن اطلاعات صحیح، دقیق و قابل اعتماد است. ارزش هر تصمیم به میزان آگاهی و سود تصمیم گیرنده بستگی دارد. حال اگر بتوان به شیوه ای مناسب بهترین و ضروری ترین اطلاعات را برای آگاهی از هدف و در نهایت تصمیم گیری در اختیار تصمیم گیرنده قرار داد، طبیعی است که تصمیمات اتخاذ شده نیز که بر مبنای درایت و آگاهی اتخاذ شده اند، کم ترین معایب ممکن را خواهند داشت. این شیوه مناسب، چیزی جز IT نیست. از این رو، آموزش و پرورش که رسالت سنگین آموزش دانش آموز و پرورش آنها را به عهده دارد، تقریباً بیش از هر سازمان دیگری به اطلاعات مفید، موثق و مناسب نیازمند است؛ زیرا به جرأت می توان گفت که در کشور، تقریباً هیچ خانواده ای نیست که در بیش از نیمی از عمر خود درگیر مسائل آموزش و پرورش نباشد. در حالی که این رقم در مورد سازمان های دیگر اصلا قابل مقایسه نیست.
در نتیجه، امکانات و توانایی های بالقوه IT می تواند در حل بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش و یا حداقل تعدیل و کاهش آنها مؤثر واقع شود.
پیشنهادات:
- استفاده ازتکنولوژی آموزش مدارس برای ارتقاء کیفیت تدریس معلمان جهت یادگیری آسان و بهتر دانش آموزان از سوی مدیران
- استفاده از افراد متخصص در پست تکنولوژی یا سمعی بصری مدارس .
- جذب معلمین با مدرک بالاتر در رشته های تخصصی و آشنایی با تکنولوژیهای موجود روز در امر تدریس.
- اطلاع رسانی به معلمان و اساتید در رابطه با آخرین یافته های مربوط به تکنولوژی و روشهای جدید تدریس.
- انطباق نظام سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری آموزشی با تحولات نوین جامعه در زمینه ی توسعه ی فرهنگی، سیاسی و تربیتی.
منابع :
کتب
1- ابراهیمی ، علی ( 1377 )برنامه‌ریزی درسی ( راهبردهای نوین ) . تهران : فکر نو ،
2- آقازاده محرم .راهنمای روش های نوین تدریس بر پایه پژوهش های مغز محوری.
3- بهان، کیت و هولمز، دیانا (1377) ، آشنایی با تکنولوژی اطلاعات، ترجمه دکتر مجید آذرخش و دکتر جعفر مهرداد، انتشارات سمت، تهران
4- زرگر ، محمود (1377) اصول و مفاهیم فناوری اطلاعات . تهران : بهینه ،
5- سرکار آرانی ، محمدرضا ( 1381) فرهنگ آموزش در ژاپن . تهران : روزنگار ،
6- عبادی،رحیم(1380)،فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش،انتشارات موسسه توسعه فناوری مدارس هوشمند
7- عطاران ، محمود (1381) جهانی شدن ، فناوری اطلاعات و تعلیم و تربیت . تهران : آفتاب مهر
8- قورچیان ، نادرقلی . فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش . تهران : فراشناختی
مقالات و سایت
9- اصنافی .امیررضا، حمیدی. علی ، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات درتوسعه آموزش و دانش با تاکید برنقش کتابخانه های مجازی،مجله نما شماره 2دوره
10- ابراهیم خانی(1381) ویژگیهای آموزش و پرورش کارا و اثر بخش و تجارب سایر کشورها (ژاپن)در این مورد.
11- انجمن اولیاء و مربیان . خانواده و پیامدهای فناوری اطلاعات . تهران : انتشارات انجمن اولیاء و مربیان ، 1382
12- حسینی ، سیده مریم ( 1385) شناسایی تحولات موردنیاز سیستم های یاددهی – یادگیری با توجه به توسعه ICT در دانشگاه ها از دید استادان دانشگاه های آزاداسلامی مازندران سال 85-84 ، پایان نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی.
13- عباسی، محمد رضا(1379)، عناصر ساختاری روش حل مسئله، مجله رشد تکنولوژی آموزشی، شماره5
14- گروه پژوهشی مدیریت، آموزش و منابع انسانی ، 1386معاونت پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی آموزش و پرورش روشها و ابزارهای نوین شماره 15)
15- صراف زاده. مریم (1384)،برخی کارکردهای آموزشی و پژوهشی وبلاگها،مجله نما شماره 22مهر
16- فناوری اطلاعات و ارتباطات(1385)،سایت وزارت نیرو، فناوری اطلاعات صنعت آب و برق،برگرفته شده از nikkhah1023.blog.ir -دکترعلی نیک خواه